İmzalanan Lozan Barış Antlaşması ile yeni bir devlet doğdu. Bu doğan devletin yönetim biçimi henüz belirlenmemişti. İkinci dönem Büyük Millet Meclisi 11 Ağustos 1923′te ilk toplantısını yaptı. 13 Ekim 1923′te Ankara Başkent oldu. Atatürk; düşmanın ülkeden atılıp sınırlarımızın belirlenmesinden sonra, çoktan beri tasarladığı cumhuriyetin ilanı üzerinde hazırlıklar yapmaya başladı. 28 Ekim 1923 akşamı yakın arkadaşlarını Çankaya'da yemeğe çağırdı. Onlara, "Yarın Cumhuriyet'i ilan edeceğiz." dedi.

29 Ekim 1923 günü Atatürk, milletvekilleri ile görüştükten sonra taslağı hazırlanan cumhuriyet önergesi Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne verildi. Meclis önergeyi kabul etti. Böylece ülkemizde cumhuriyet yönetimi kuruldu. Atatürk kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı oldu. Cumhuriyet; yurttaşların seçme ve seçilme hakkının olduğu bir yönetimdir. Ulus temsilcilerinin kabul ettiği yasalarla ülkenin yönetilmesidir. Cumhuriyet yönetiminde söz ulusundur. Bugün Cumhuriyet Bayramı... Cumhuriyet’in kuruluşunun 98. yılını kutluyoruz... Kanla irfanla kurduk biz bu Cumhuriyeti..

Atatürk Cumhuriyet’i kurmayı Samsun’a çıkmadan kafasına koymuştur. Samsun’a ayak basarken kafasında var olan projeyi Nutuk’ta şöyle anlatır:

“Efendiler.. Bir tek karar vardı, o da milli egemenliğe dayanan kayıtsız şartsız bağımsız yeni bir Türk devleti kurmak.”

Cumhuriyet fikrini o zamanlar Atatürk’le paylaşan bir kişi daha yoktur. Eğer Atatürk olmasaydı Türkiye bugün hâlâ padişah tarafından veya benzer bir modelle yönetilen bir ülke olacaktı. Bugün çağdaş dünya ile benzeşen neyimiz varsa Cumhuriyet’in eseridir. Kutlu olsun... Cumhuriyet'i korumak, kollamak, yaşatmak her yurttaşın ödevidir.

Sağlıklı kalın huzurlu kalın hoş cakalın…