‘SAHNEDEN BİRAZ’DAN ‘KAFATASI’ İÇİN DİKKAT ÇEKEN TEKLİF!
‘Özgün’, ‘Bağımsız’ ve ‘alternatif’ olma özellikleriyle ‘kültür&sanat’ın dijital platformadaki nabız atışı olan yeni nesil event değerlendirme yapısı ‘Sahneden Biraz’, ‘Mitos Tiyatro’ tarafından sahneye taşınan ‘21. yüz- yıl’ ın en büyük düşünürlerinden birisi olan ‘Nazım Hikmet Ran’ın, yazar yazmaz kaybettiği ve bir daha asla erişemediği,‘Yerdepremi’ ve ‘Fitnat’ adlı metinleri sayılmazsa kaleme aldığı ‘25’ oyundan birisi olan ‘Kafatası’ adlı oyunun ‘15 Mart 2024 Cuma’ günü oyuna mekan ana ev sahipliği yapan ‘Şişli Tiyatrosu’nda gerçekleşen prömiyerine özel katılım sağlamış ve prömiyerin hemen ardından yıllık seçkisine almıştı.
‘Şişli Sahnesi’ nde yaptığı prömiyer sonrasında seçkisine aldığı ve ‘Ne Zaman Sergilense Hep Çok Özel’ değerlendirmesi ile ‘10.0’ puan sis- temi üzerinden baz aldığı uluslararası kriterleri gözeterek ‘8,0’la puanlan- dırdığı, ‘Kafatası’ adlı oyunun yeni sezonda birdenbire gösterimlerini durdurması üzerine harekete geçti.
Oyunculukta ‘Biyomekanik Yöntem’ olarak bilinen, adı da kuramcı Rus tiyatro yönetmeni ve aktör ‘Vsevolod Meyerhold’ dan gelen ‘Meyerhold Tekniği’ ile, ‘Türk Tiyatrosu’ nda oynanan ‘ilk oyun’ olma özelliği taşı- yan ‘Kafatası’ için, bağımsız ve alternatif yapı ‘Sahneden Biraz’ gösterimden hemen sonra şekillenen ve bir açıdan bakıldığında gelecek vaadeden fikrini ‘Tiyatro Mitos’a da belirtmiş ve şöyle söylemişti:
“Açık konuşmak gerekirse, yapım ekibini çok daha büyük bir maliyet gerektirerek öngördüğü bütçeyi aşan bir sürecin içine çekse de, bu gözardı edilerek, hiçbir detay atlanmadan ‘çok ince bir işcilik’le ebatından boyutuna, renginden, dokusuna ve ışıkla olan uyumuna kadar özel olarak tasarlanan ‘kafatası’ nın bizatihi kendisi bile bir şey anlatmak için yeterli aslında. https://tiyatrolar.com.tr/tiyatro/kafatasi-2
Oyundan, oyunculardan ve bütünü oluşturan durumdan bağımsız bir şekilde sadece bu yerleştirmenin özelinde bir durum okuması yapmak gerekirse çok güçlü bir uyaran her haliyle az sonra sahnede olup bitecekler adına orada öylece durarak başlattığı şeyle iştah kabartan bir transparan! https://www.tiyatromitos.com/
‘Tiyatro Mitos’ bundan güç alarak ve ‘yepyeni görme biçimleri nasıl sunarız’a bakarak projenin kendi evrimlerini yaşamasına izin vermeli. Böyle bir zeminde yoluna devam edecek olan ‘Kafatası’ için gişe de garanti.” https://www.tiyatromitos.com/
Dünü, bugünü ve yarını iç içe geçmiş bir sarmal olarak görmeyi resmi web sitesinde edindiği temel düstur olarak veren ‘Tiyatro Mitos’a, ses getiren son oyunu olan ‘Kafatası’ özelinde oldukça dikkat çekici bir teklifte bulu- nan ‘Sahneden Biraz’ şimdi ‘Şenol Önder’ den cevap bekliyor.‘Tiyatro Mitos’ adına ‘Önder’ den gelecek cevap belki de ‘Kafatası’ nın tüm gidişatını bir anda değiştirecek.
Sayısız nedenle gelişme sürecini tam tamamlayamamış ülkelerden biri olan ‘Türkiye’de, özellikle dönemsel etkilere maruz kalarak ‘kültür politikaları’nın çok büyük ve karşı konulamaz bir hızla siyasallaşması sonucu, kurumsallaşamamasından dolayı, ‘kültür endüstrisi’nin büyüyen devasa yapısı içinde ‘piyasa merkezli’ olarak dönüp duran ‘yaşam&sanat ilişkisi’ni, bu ‘piyasa merkezlilik’ten tam arındıramasa da ortaya koyduğu iş ve buna sunduğu nedenle görece sıyıran ‘sektör düzenleyicileri’nin az da olsa kaldığına inanan ‘Sahneden Biraz’, bu düzenleyicileri bulduğunda özel bir yere koymayı görev ediniyor.
Tıpkı büyük düşünür ‘Nazım Hikmet Ran’ imzalı ‘Kafatası’ adlı oyunla çok özel bir yere koyduğu ve burada çok özel tuttuğu ‘Tiyatro Mitos’ gibi.
Tiyatro sanatını toplumla şeklen değil fiilen buluşturma noktasında, elde ettiği başarı ‘alkış’ ve ‘teşekkür’ isteyen ‘Tiyatro Mitos’ ile ilk olarak ‘Yan Rol’ adlı işlerinde tanışan ‘Sahneden Biraz’, şimdi ‘2025-2026’ sezonunda devam etmeyeceğini öğrendiği ‘Kafatası’ na alternatif bir çözüm üretmek için görevde!
Aday olduğu ‘İsmet Küntay 2024 Tiyatro Ödülleri’ tarafından ‘Yılın En İyi Dekor Tasarımı’ ödülüne layık görülen oyun, dekorun demirbaşı olan ve oyun kapsamında özel olarak tasarlanan devasa boyuttaki ‘kafatası yerleştirmemesi’nin bir yerden bir yere taşınması noktasında yaşattığı sıkıntı nedeniyle başka mekanlarda oynayamayacağı için gösterimlerini durdurmak zorunda kaldı.
Geçen sezonki tüm gösterimlerini yerleştirmeyi sığdırabildiği ve tüm gösterimler boyunca sahne arkasında muhafaza edebildiği için ‘Tarihi Şişli Tiyatrosu’nda yapan ‘Kafatası’, Şişli Tiyatrosu’nun zaman içinde mevcut standardını yitiren kulisi ve mekan dinamikleri nedeniyle her ne kadar oyuna ana mekan sponsoru olsa da düzenli gösterime daha fazla ede- medi. https://tiyatrolar.com.tr/tiyatromitos
Oyunun ‘belediye tiyatroları’ nı gezmek için ‘şehir içi turne’ yaptığı dönem tüm maliyetlerinin yine ‘Şişli Tiyatrosu’ tarafından karşılandığını ve tiyatronun sahibi ‘Mustafa Kalkan’ın, ‘Kafatası’ na büyük bir bütçe ayırdığını ‘kulis bilgisi’ olarak alan ‘Sahneden Biraz’, topladığı bilgilerin doğruluğunu kontrol ettikten sonra, ‘Kafatası’ nın, çok kalabalık bir ekibe sahip olması nedeniyle bundan doğan maddi ve manevi yükler oyunun yönetmeni ‘Şenol Önder’ e bir noktadan sonra ağır geldiği için gösterimlerini durduğu bilgisini kesinleştirdi.
‘Tiyatro Mitos’un, oyunun ana materyali olan ‘kafatası’nı lojistik problemler nedeniyle başka bir yere taşımayacağı ve bunu yapsa bile her gösterimde bu ‘taşıma’ ve ‘muhafaza etmek üzere yeniden kaldırma’ trafiğinin doğuracağı maddi yükün altından kalkamayacağı için buna yanaşmadığı da aslında işin en başından beri biliniyordu.
İlk gösterimin ardından hiç vakit kaybetmeden ‘Mitos Tiyatro’nun kurucusu ‘Şenol Önder’ ile konuşan Gösteri Sanatları Profesyoneli ‘Ares Kıvanç Dönmez’, yaptığı konuşmada bu işin alıcı kitlesinin genelle paralel bir şekilde ‘yeni nesil tiyatro izleyicisi’ olduğunu söylemişti.
‘Dönmez’ bu nedenle ‘Kafatası’ nın gösterim yapması gereken yerin, mutlaka ama mutlaka ‘meydan sahne’ye sahip bir gösteri mekanı olması gerektiğini belirtmişti.
Buna engel olan şey gösterime ev sahipliği yapmayı kabul edecek gösteri mekanına yerleştirmeyi sokma noktasında yaşanacak zorluk olsa da, gelinen noktada başka bir görme biçimi sunma şansı da kalmadı. Ancak ekibin yeniden gösterim yapmaya başlamak için ihtiyaç duyduğu motivasyonu sağlayacak olan şey bu içerikte.
Gösteri Sanatları Profesyoneli ‘Ares Kıvanç Dönmez’, büyük düşünür ‘Nazım Hikmet’ in bugün yaşasaydı bu oyun için sahip olacağı kafa ne olurdu diye bakmalı ve o kafayı alıp ‘Kafatası’ nın içine oturtmalı.
Oyundaki etkiyi eskisine oranla daha da yükseltmek ve tam vurucu hale getirmek amacıyla, ‘İtalyan’ ya da ‘Fransız’ tipi sahnede değil ‘multi-use stage’ dediğimiz çok amaçlı bir sahnede, tarihi nitelikteki tiyatro salonlarının yanı sıra ‘alternatif gösteri mekanları’nda da düzenli gösterim yapmasının kesinlikle şart olduğunu düşünüyor. https://www.modasahnesi.com/
Projeyi ‘Nazım Hikmet’ adına bir farkındalık yaratmak amacıyla ‘Kadi- köy Nazım Hikmet Kültür Merkezi’ de kabul eder ama sahnesi uygun değil ve beklenen seyir zevki uygun olmayan teknik alt yapı nedeniyle burada gerçekleşemez. https://www.dasdas.com.tr/
‘Kafatası’ adlı oyun için ‘multi use stage’ e uygun sahne olanağı sunabi- len ‘Alan Kadiköy’ ve ‘Moda Sahnesi’ de büyük bir alternatif olabilir ama aynı zamanda muhtemel bir ‘proje ortaklığı’ da sağlayabileceği için ilk olarak ‘Das Das Sahne’ ile iletişime geçilmeli. Tam ‘11 metre’ tavan yüksekliğine ve ‘770 metrekare’ kullanım alanına sahip olan ‘Das Das’ tamamen modüler bir mekan ve sahne düzenini de işin gerekliliği ölçüsünde sağlayabilmekte.
Bahsi geçen üç sahne de oyunun taşıdığı dinamikleri seyirciye bire bir geçirecek ambiyansa sahip ve bu nedenle herhangi biri olabilir ama, ‘Das Das Sahne’ işi hem enerjisel boyutta bire bir aktarma hem de bu işe ‘proje ortağı’ olma noktasında işin yapımını da yarı üstlenebilecek olanaklara sahip olduğu için diğer ikisinden bi tık daha yukarıda!
‘Ataşehir’deki ‘Das Das Sahne’, tribün oturma düzeninde ‘550’, meydan sahne kullanımında ‘770’ ve bistro düzeninde ‘800’ kişiye kadar seyirci ağırlayabiliyor. Bu kapasite konser, parti ve benzeri etkinliklerde ayakta olarak ‘1300’ kişiye kadar arttırılabiliyor. https://www.dasdas.com.tr/
Görsel: ‘Das Das Sahne-Sahne Planı.’
Zaten ‘Dönmez’e göre eğer ‘Kafatası’, ‘Das Das’ ya da benzeri bir gösteri mekanında sergilenebilirse, insanlar içeriye girdiğinde, oyun başlayana ka- dar geçecek olan süre zarfı içinde, sahneye yerleşik halde duran ‘kafata- sı’ nın etrafında ‘selfie’ çekebilmeli ve sahnede olacaklardan hemen önce kendi bireysel ilişkisini ‘kafatası’ üzerinden bir şekilde kurabilmeli.
Oyun metninden, oyunculardan ve sahne üzerinde alınacak aksiyonların tümünden önce, bu eylem biçiminin bizatihi kendisi bir iş olarak kabul edilmeli ve bu düzeni sağlayacak olan yapı ile organize gidilmeli.
Oyun başlamadan önce ‘kafatası’ ile organik bağ kurarak fotoğraf çekenler tarafından sosyal medyaya yüklenen postlar, ilgili ‘hastag’lerle yüklenerek süreç sürekli olarak aktifleştirilmeli.
Görsel: ‘Das Das Sahne-Ataşehir.’
Bunun için mekana erken gelme şartı sunulabilir ve ‘kapı açılış’ uygulama- sı getirilebilir. Belli bir dakika kala bu trafiğin önü alan görevlileri yardımı ile kesilebilir. Bundan başka oyunun finali olan ‘kafatası’nın hedef müşte- riye satılma sahnesi, izleyici ile bağ kurularak ‘interaktif’ bir şekilde gerçekleştirilmeli ve hikayeyi gerçek dünyadan ayıran ‘dördüncü duvar’ dediğimiz duvar yıkılarak ‘şimdi’ ye geçilmelidir.https://shootbetter.net/egitim/dorduncu-duvari-yikmak/
Görsel:‘Mitos Tiyatro’nun kurucusu ‘Şenol Önder.’
Bugün kimler hangi amaçla satın alır bu kafatasını ve neyi amaçlar ya da almazsa maddi mi yoksa daha çok manevi olarak mı bir neden sunar buna? Bütün bunlar işi ‘Das Das Sahne’nin de atmosferinden aldığı rüzgarla bambaşka bir yera taşır kesinlikle. Hatta ‘Das Das Sahne’ için perdelerini açacak bu ‘Kafatası’ na yepyeni bir de içerik düşünülmeli.
Oyunculardan da, tıpkı ‘Kafatası’ nın orjinal oyun metninde yer alan birta- kım sahnelerden olduğu gibi tasarruf edilmeli ve yola aynı oyuncu kadrosu ile devam edilecek olursa ‘Doktor Dalbenezo’ rolüyle başroldeki ‘Cem Burçin Bengisu’ yine bir performans sergilemeli. Bu yeni ‘Kafatası’ için alternatif iki ayrı versiyon düşünmeli. İlk versiyon ‘tek kişilik performans’ üzerine kurulu olan (alternatif 1) ‘Kafatası’ üzerine şekillenmeli.
Bu versiyonda tüm hikayeyi ‘Doktor Dalbenezo’ karakterini oynayan kişi üstlenmeli. Karşımıza anlatıcı olarak çıkacak olan ‘Doktor Dalbenezo’ bir oyun boyunca bizi bekleyen olayları yorumlamalı, anı anına uyarlamalı ve zamanı ileri-geri sarmak suretiyle, başından geçenlere ve dahi geçecek olan şeylere bizimle aynı anda tanık olmalı. Böylece alternatif yorum seven biz yeni nesil izleyiciyi sahnede tek başına bir ‘Doktor Dalbenezo’ ile oyunculardan da tasarruf etmeyi başarmış olan bir metnin merkezde olduğu ve diğer tüm yan unsurların önemli olsalar da artık geri planda durduğu bir ‘Kafatası’ beklemeli.
‘Ses’, ‘hareket’, ‘efekt’ ve mümkün olursa ‘video art tekniği’ ile (ta- mamlayıcı görev görürse ve gerek arz ederse) tek kişilik bir ‘Kafatası’ sahneye koymak acayip büyük bir ustalık gerektirse de bu mümkün. Bu tek kişilik versiyonda (alternatif 1’ de) tüm aksiyonu sahnedeki ‘kafatası yerleştirmesi’ ile gireceği ilişki ve/ya da onunla ilişkilenerek elde edeceği şey olarak görülecek olan ‘Doktor Dalbenezo’ nun ölmek üzere olan ‘verem hastası’ kızını da sahnede değil videoda izleriz böylece.
Oyuncu sayısı toplamda ‘3’ olan ve üç kişilik oyuncu kadrosuyla sahnelene- cek olan bu versiyonda ise, herşey sondan başa sarabilir. Bu ‘3’ kişiden oluşan ikinci versiyonda, oyunun ana damarı olan ‘Doktor Dalbenezo’nun ‘verem hastası’ olduğu için ölümün pençesinde kıvranan kızı da işin içine dahil edilir. ‘Dalbenezo’ ve kızına, metindeki geri kalan tüm karakterleri tek başına üstlenecek olan bir üçüncü kişi eklenir. https://tiyatrolar.com.tr/tiyatro/kafatasi-2
Oyuncu sayısı toplamda ‘3’ olan bu versiyonun seyir dinamiği, herşeyin sondan başa sarması şeklinde pekala pratikleştirilebilir. Bu gibi bir temslin sağlayacak olduğu finalde; öldükten sonra ‘kafatası’ mal yerine konan ve satışa çıkarılan ‘Dr.Dalbenezo’ mevcut hikayeyi, doktorluktan men edilince para kazanmak için çalıştığı sirkte anlatmaya başlayabilir.
‘Kafatası’nı izlemeye gelen seyirci de oyuna ilk dakika itibariyle dahil edilerek, sanki bir ‘sirk gösterisi’ni izlemeye gelmiş olanlarmış gibi iş pratikleştirelebilir ve bu durumda sahne direkt olarak bir ‘sirk meyda- nı’nda başlayacak şekilde dekore edilebilir. https://www.tiyatromitos.com/
‘Tiyatro Mitos’ ve ‘Şenol Önder’e doğal olarak bir cevap hakkı doğuran bu içerik sonrasında ‘Sahneden Biraz’, ‘Önder’ ve kurucusu olduğu ‘Tiyatro Mitos’ tarafından yapılması muhtemel bir açıklamayı yeni bir içerikle sayfasına taşımak üzere tetikte! https://tiyatrolar.com.tr/tiyatro/kafatasi-2
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.