ALİ RIZA KARASU - Fiyatındaki artışla son dönemde gündeme gelen kuru fasulyeyi, pirinç ve mercimek yalnız bırakmadı. Ağustos ayından bu yana fiyatı sürekli artan kuru fasulyenin toptancı fiyatı yüzde 100'e yakın artarken, son iki ayda kırmızı mercimek yüzde 50, pirinç ise yüzde 40 oranında zamlandı.
AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, kasım ayından bu yana tırmanışa geçen bakliyat ürünlerinde fiyatlar yüzde 20 ile 100 oranında arttı. Hasat dönemine göre en az fiyat artışı yüzde 20 ile nohutta yaşanırken, bakliyat ürünlerinde en fazla fiyat artış kuru fasulyede oldu. Fasulyeyi, kırmızı mercimek ve pirinç izledi.
Türkiye'de en çok tüketilen Konya yöresine ait sıra cinsi kuru fasulye zam şampiyonu oldu. Toptancılarda eylül ayında kilogramı 3,20 lira olan kuru fasulye yüzde 100 zamlanarak 6,50 liradan satılmaya başlandı. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın yayımladığı "Bakliyat Fiyat Araştırması"na göre kuru fasulye marketlerde 6,95 ile 16,90 lira arasında değişen fiyattan satılıyor.
İzmir Gıda Çarşısı'nda toptan bakliyat ürünleri ticareti yapan Osman Perşembe, kuru fasulyede fiyat artışının geçen ağustos ayında başladığını söyledi. Perşembe, ağustos ayında kilogramı 3 - 3,20 lira olan kuru fasulyenin ocak ayı başında 6 - 6,50 liraya yükseldiğini kaydetti. Kuru fasulyede son 10 gündür azalan taleple fiyat artışının da durduğunu belirten Perşembe, kırmızı mercimek ile pirinçte ise artışın devam ettiğini dile getirdi.
Kasım ayı başına göre kırmızı mercimeğin kilogramının yüzde 50 artışla 1,60 liradan, 2,50 liraya çıktığını belirten Osman Perşembe, aynı dönemde pirinç fiyatının ise yüzde 40 artışla 2,50 liradan 3,50 liraya yükseldiğini söyledi. Toptancı fiyatları ile perakende arasında fark bulunduğuna dikkati çeken Perşembe, kırmızı mercimek ile pirinçte fiyat artışının sürdüğünü kaydetti.
- "Üretici ülkelerdeki kuraklık rekolteyi düşürüyor"
Reis Tarımsal Ürünler Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, bakliyat ürünlerinde dünya genelinde fiyat artışının yaşandığını söyledi. Bakliyat ürünlerinin bazılarında yeni mahsulün piyasaya çıkmasıyla fiyatının da artmaya başladığını dile getiren Reis, kuru fasulye, kırmızı mercimek ve pirincin bu ürünlerin başında geldiğine işaret etti. Reis, bu durumun Türkiye'nin yanı sıra, Arjantin, Çin ve Kırgızistan gibi üretici ülkelerde yaşanan kuraklığın rekolteyi düşürmesinden kaynaklandığını ifade etti.
Türkiye'nin ihtiyacı olan bakliyat ürünlerini ithalatla karşılama yerine çeşitli desteklerle üretimini teşvik etmesi gerektiğini vurgulayan Reis, "Üretimi ve verimi artırmak gerekiyor. Bunun için de çiftçiye gerekli destek verilerek toprakla barıştırmak gerekiyor. Önümüzdeki yıllarda her devlet kendi ülkesinde, kendi halkını doyuracak kadar üretim yapmak zorundadır. Ben ithalatla karşılarım dönemi bitti. Geçen yıl ekim desteği oranı yüksek olduğu için mısır ekimi arttı. Bakliyat ürünleri ekimi de mısırdakine benzer teşviklerle artırılabilir" diye konuştu.
- Üretim düşüyor
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre tahıl ürünleri üretimi gerilerken, ithalat artıyor. 2004 yılında 250 bin ton olan kuru fasulye üretimi, geçen yıl 195 bin tona, aynı dönemde 480 bin ton olan kırmızı mercimek 395 bin tona, 60 bin ton olan yeşil mercimek 22 bin tona, 620 bin ton olan nohut ise 506 bin tona geriledi.
2004 yılında 13 bin 748 ton olan kuru fasulye ithalatı kuraklığın yaşandığı 2009 yılında 53 bin 273 tona çıktı. Türkiye geçen yılın ilk 9 ayında 18 bin 971 ton kuru fasulye, 88 bin 366 ton kırmızı mercimek, 36 bin 885 ton da nohut ithal etti.
Türkiye Bakliyat üretimi (ton)
| Yıllar | Kuru Fasulye | Kırmızı Mercimek | Yeşil Mercimek | Nohut |
| 1990 | 210.000 | 630.000 | 216.000 | 860.000 |
| 2004 | 250.000 | 480.000 | 60.000 | 620.000 |
| 2005 | 210.000 | 520.000 | 50.000 | 600.000 |
| 2006 | 195.970 | 580.298 | 42.326 | 551.746 |
| 2007 | 154.243 | 508.378 | 26.803 | 505.366 |
| 2008 | 154.630 | 106.361 | 24.827 | 518.026 |
| 2009 | 181.205 | 275.050 | 27.131 | 562.564 |
| 2010 | 212.758 | 422.000 | 25.400 | 530.634 |
| 2011 | 200.673 | 380.000 | 25.952 | 487.477 |
| 2012 | 200.000 | 410.000 | 28.000 | 518.000 |
| 2013* | 195.000 | 395.000 | 22.000 | 506.000 |
* Tahmini
Türkiye Bakliyat İthalatı (ton)
| Yıllar | Kuru Fasulye | Kırmızı Mercimek | Yeşil Mercimek | Nohut |
| 2004 | 13.748 | 3.704 | 1.852 | 546 |
| 2005 | 37.497 | 56.276 | 8.004 | 646 |
| 2006 | 30.820 | 51.590 | 17.171 | 1.881 |
| 2007 | 36.726 | 11.222 | 19.756 | 5.178 |
| 2008 | 51.088 | 168.107 | 22.695 | 8.759 |
| 2009 | 53.273 | 124.501 | 16.967 | 4.404 |
| 2010 | 37.270 | 188.253 | 22.036 | 7.585 |
| 2011 | 32.818 | 290.663 | 18.885 | 8.450 |
| 2012 | 28.609 | 143.891 | 24.081 | 34.938 |
| 2013* | 18.971 | 88.366 | 19.107 | 36.885 |
Kaynak: TUİK
*: İlk 9 ay
Muhabir: Ali Riza Karasu
Yayınlayan: Nevbahar Kabaklı