Gündem Gazetesi

20. YÜZYIL BAŞINDAN BERİ BAŞIMIZA GELEN BÜYÜK FELAKETELER

13 Şubat 2023 Pazartesi 23:28

123 yılda 43 felakette en az 762.000 kişi öldü. Bunların yalnız yaklaşık beşte biri olan 153.000’i doğal afetlerden, beşte dördü olan 608.000’den fazlası savaş ve iç çatışmalardan kaybedilmiştir.

6 Şubat 2023 çifte depreminden kaç insan kaybıyla çıkacağımız herhalde enkaz altındakiler çıkarılınca belli olacak. Son dakika haberi olarak verilen 29.605 ölü sayısının 40.000’e yaklaşacağı varsayılabilir.

Bir afetteki kayıpların en önemli kalemi ölü ve yaralılar olmakla birlikte, yaralanıp sakat kalanlar,  heba olan servetler, savaşlarda veriilen esirler, göç ve bozulan psikoloji de önemsiz sayılamaz.

Aşağıda, 20. Yüzyılın başından beri gerek doğal afetler, gerek siyasi mücadelelerin sonucu olarak Türkiye’nin kaybettiği insan sayısı ile ilgili bir liste sunuyorum. (100’den az can kaybı yazılmadı). Depremlerle ilgili kaynak: Boğaziçi Üniversitesi Deprem Araştırma Enstitüsünün kayıtları, öteki bilgilerin kaynağı ise Vikipedi-Özgür Ansiklopedi’dir.

Can kaybı bakımından son 123 yıldır yaşanan en büyük 10 felaket sırasıyla şunlardır:

1.      Ermeni tehciri

2.      Birinci Dünya Savaşı

3.      Balkan Savaşı

4.      Korona salgını

5.      Doğu ve Güneydoğu’daki çatışmalar

6.      Kurtuluş Savaşı

7.      1939 Erzincan Depremi

8.      Gölcük-Kocaeli Depremi

9.      1909 Adana Olayları

10.  1930 Ağrı İsyanı

11.  Dersim Harekâtı

Tarih sırasına göre:

   Sıra     Olay                                                            Tarih                              İnsan kaybı

1.      Malazgirt Depremi                                29.4.1903                              600

2.      Adana Ermeni Katliamı                              1909                               15.000-30.000

3.      Müreefte (Tekirdağ) Depremi              9.8.1912                               216

4.      Balkan Savaşları                                    1912-1913                       50.000-140.000

5.      Birinci Dünya Savaşı                             1914-1918                       305.000

6.      Burdur Depremi                                    4.10.1914                               300

7.      Ermeni Tehciri                                       1915-1916                     600.000-1.500.000

8.      Koçgiri bastırma hareketi                     1921                                    500 isyancı

9.      Kurtuluş Savaşı                                     1919-1922                                     36.919

10.  Kars-Ermenistans Depremi                 22.10.1926                               355

11.  Ağrı İsyanı                                               1930                                15.000

12.  Türk-İran Sınırı Depremi                        7.5.1930                             2.514

13.  Kırşehir Depremi                                  19.4.1938                                160

14.  Dersim Harekâtı                                 1938-1939                      13.160 sivil, 110 asker

15.  Erzincan Depremi                                1939                                     33.000

16.  Erbaa Depremi                                     20.12.1942                            3.000

17.  Hendek Depremi                                    20.6.1943                               336

18.  Lâdik Depremi                                        27.11.1943                          4.000

19.  Gerede Depğresi                                     1.2.1944                             3.959

20.  Varto-Hınıs Depremi                     31.5.1946                                       839

21.  Karlıova Depremi                                  17.8.1949                               450

22.  Kore Savaşı                                              1950-1953                           900+

23.  Yenice Depremi                                       18.3.1953                             265

24.  Varto Depremi                                         19.8.1966                          2.394

25.  Gediz Deepremi                                      28.3.1970                             800

26.  Bingöl Depremi                                        22.5 1971                            878

27.  Kıbrıs Harekâtı                                      1974                                                  498              

28.  Lice-Diyarbakır                                      6.9.1975                            2.385

29.  Muradiye-Van                                               24.11.1976                            3.840

30.  Kahramanmaraş Olayları                   26.12.1978                              107

31.  Sağ-Sol çatışmaları                              1978’den sonra                  4.000+

32.  12 Eylül 1980’den sonra                     1980-1983                           5.000+                   

33.  Erzurum-Kars                                    30.10.1983                           3.241

34.  PKK-asker savaşı                                  1983-2022                       39.042

35.  Erzincan Depremi                                 13.3.1992                                        653

36.  Ceyhan                                                    27.6.1998                          146

37.  Gölcük-Kocaeli           Değremi              17.8.1999                      18.373

38.  Düzce Depremi                                       12.11.1999                        763

39.  Bingöl Depremi                                         1.5.2003                         176

40.  Van Deprem                                          23.10.2011                          644

41.  Fetöcü Darbe Girişiğmi                             15.7.2016                        251

42.  Korona salgını                                                       2021-2023                   101.492

43.  Kahramanmaraş ikiz depremi           6.2.2023                               31.643 +

                                                                                                                762.600 +

 

Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi yalnız insan kayıpları dikkate elındığında birinci sırayı en az 600.000 ölümle Ermeni tehciri, ikinci sırayı 305.000’le Birinci Dünya Savaşı kayıpları, üçüncü sırayı Korona salgınını kayıpları, dördüncü sırayı en az 50.000 kayıpla Balkan Savaşı, beşinci sırayı ise yaklaşık 39.000 sayı ile Doğu ve Güneydoğu’ya yaşanan çatışmalarda ölenler, altıncı sırayı 36.919 sayı ile Kurtuluş Savaşı kayıpları almaktadır. 1939 Erzincan Depremi 33.000 ksayıpla yediğnci sıradadır. Kahramanmaraş merkezli son iki deprem ise can kaybı bakımından Erzincan depremi ile yarışmaktadır.

Listedeki ölüm sayılarını verilen en alt rakamları hesaba katarak topladığımızda 762.000 sayısı ortaya çıkıyor. Konunun ilginç yanı, bunların çoğunluğu doğal afetlere değil, savaş, iç çatışma gibi nedenlere dayanıyor olmasıdır. 123 yıldan beri yaşadığımız en büyük 11 felaketin yalnız üçü doğal afet, diğerleri siyasidir. Bunlardan doğan ölüm sayısı 153.865 iken 608.000’den fazlası savaş ve iç çatışmalardan kaynaklanmıştır. (13 Şubat 2023)

zekisarihan.com