KUZEY KIBRIS’IN LİMAN KENTİ GİRNE

Kıbrıs; Sicilya ve Sardunya’dan sonra Akdeniz’deki üçüncü büyük ada.
Kuzey Kıbrıs;uzun zamandır tekrar gidip görmek istediğim bir yer.Daha önce Levent Kırca ile Tiyatro turnesi vesilesiyle kısa süreliğine gitmiştim. Bu sefer şöyle güzel bir tadını çıkarmak istiyordum Kıbrıs'ın. Bir buçuk saat süren uçak yolculuğundan sonra Girne’ye vardık. Lefkoşa Ercan havaalanından Girne Merkeze tarifeli otobüs seferleri var. Girne’den de diğer şehirlere minibüsler de mevcut. Girne’de taksiler oldukça uygun fiyatlı.
Kıbrıs’ta İngiliz kültürü ve alışkanlıkları halen olduğu gibi devam ediyor. Güney Kıbrıslıların hepsi Rum kesiminden dolayı AB vatandaşı. Dolayısı ile yurtdışı özellikle İngiltere ile bağları oldukça kuvvetli.
Girne’nin merkezinde sokaklar oldukça dar, yollar tek araçlık. Sokakların iki yanında iki katlı evler ve bunların alt katlarında giyim mağazaları ve marketler var. Eski Rum binaları dikkatimizi çekiyor. Mağazaların büyük bir kısmını şık Çanta ve Ayakkabıcılar oluşturuyor.

TARİHİ GİRNE LİMANI

At nalı şeklinde inşa edilmiş tarihi Liman; şehrin merkezinde.Yakın tarihe kadar ticari amaçlar için kullanılan Girne’nin en turistik yeri olan bu Liman günümüzde rengarenk balıkçı tekneleri Limana demir atmış yatları,Cafe ve Restaurantları ile turistler için olduğu gibi yerli halk içinde vazgeçilmez uğrak yerlerinden biri.

GİRNE KALESİ VE BATIK GEMİ MÜZESİ

Girne Kalesi tarihi limanın hemen yanında.Kareye yakın bir plana sahip olan Kale bugünkü biçimini ulaşıncaya kadar pek çok değişiklik geçirmiştir. Günümüzde bir çok müzeye de evi sahipliği yapan Girne Kalesi özellikle batık Gemi Müzesi ile dikkat çekmektedir. MÖ 3.yüzyılda yapıldığı tahmin edilen geminin dünyada şu ana kadar keşfedilen en eski ticaret Gemisi batığı olduğu iddia ediliyor.

GİRNE KAPISI

Venedikliler döneminde Lefkoşa'yı savunabilmek için kendi çevresinde inşa edilen savunma duvarların (Lefkoşe surları) üzerindeki üç kapıdan kuzeyde olanıdır.Ünlü Venedikli mimar Proveditore Francesco Barbaro'nun adına atfen "Del Proveditore " kapısı olarak da bilinen kapı, Osmanlılar tarafından 1821'de onarılarak üzerine kubbeli oda eklenmiştir.Halen Turist Enformasyon Ofisi olarak faaliyet göstermektedir.

BELLAPAİS MANASTIRI VE LAWRENCE DURELL

Girne'nin doğusunda Beşparmak Dağları'nın eteklerinde yer alan bu Ortaçağ manastırı eşsiz Gotik mimarisi ve muhteşem manzarası ile ziyaretçilerini büyülemektedir. Dünyaca ünlü İngiliz yazar Lawrence Durell 1953-1956 yılları arasında Bellapais köyünde yaşamış ve "Bitter Limons"adlı eserini burada yazmıştır Bellapais manastırını olan hayranlığını sık sık dile getiren Lawrence Durell'in manastırın bulunduğu bölgede yaşadığı evi de ziyaretçileri ilgisini çekiyor.Manastırının üst katındaki dikdörtgen tonozlu yemekhane kısmı Gotik sanatın önemli örneklerinden birisi olarak gösterilmektedir. Papazlara yemek yedikleri sırada vaiz vermek için kullanılan kürsü hala yerindedir.

AYİA ASPROFORESHA MERYEM ANA KİLİSESİ

Manastırın Avlusundaki Ayia Asproforesha (Beyaz Giymiş Meryem Ana ) Kilisesi 13. yüzyılda inşa edilmiştir.
Kilisenin ön yüzündeki freskler 15. yüzyılda İtalyan tarzında yapılmış.

CAZİBESİNİ YİTİRMEYEN ADA

Kıbrıs adının Latince'de "Cypress" "Servi" kelimesinden geldiği rivayet olunur. Kuzey Kıbrıs tarihinin her döneminde stratejik ,politik ,ticari ve dini sebeplerden dolayı her zaman istenilen ve cazibesini hiçbir zaman yitirmemiş bir Adadır.Şöyle ki:
????İlk medeniyet ateşinin yakıldığı Neolitik yerleşim yerleri ,
????Roma döneminin görkemini yansıtan antik şehir Krallıkları,
????Haçlı Seferlerinin Sığınak yeri,
????Fransız hanedanlarından Lüzinyanların (12.-15.yüzyıl) en ihtişamlı ülkesi,
????Venedik tüccarların doğudaki en önemli limanı ve Osmanlı'nın doğu Akdeniz'de ki en güçlü Kalesi,
????İngiliz yazar William Shakespeare'in Othello trajedyasını yazarken ilham aldığı Liman kalesinin bulunduğu yer,
????Ünlü çizgi filim karakteri yaratıcısı Walt Disney'in "Uyuyan Güzel"ine konu olan St.Hilarion Kalesinden esinlendiği ülke,
????Leonardo da Vinci'nin Magusa'nın şehir savunma planına katkıda bulunduğu ve paha biçilmez eseri "İsa'nın Son Akşam Yemeği" tablosundaki masa örtüsündeki çizimi Kıbrıs'a ait dere motifli Lefkaradan esinlenildiği Ada,
????Lawrence Durell'in "Acı limonlar"ı yazdığı,Kıtalararasındaki inanç yollarının kesiştiği Ada,
????Da Vinci'nin şifresi kitabına konu olan tapınak şövalyelerinin Aslan Yürekli Richard'dan yüz bin Bizans altınına satın aldığı ve bir yıl egemenliğini sürdürdüğü Ada,
????Kuzey Kıbrıs aşk ve güzellik tanrıçası Afrodit'in doğduğu,Adonis ile aşkının geçtiği Ada,
????Kendi yapmış olduğu kusursuz kadın heykeline aşık olup ona can veren sanatçı kral Pygmalion'un ölümsüz mitolojik aşklarına tanıklık eden Sevgi Adası;
Kıbrıs'dır.
????Bernard Shaw’un “Pygmalion” oyunundan uyarlanan “My Fair Lady “ Benim Güzel Meleğim” müzikalinin film versiyonunda, baş karakterlerden profesor Henry Higgins’i Rex Harrison, Çicekci kız Eliza Doolittle ise Audrey Hepburn canlandırmıştır.Oyuna ilham kaynağı olan Yunan mitolojisinden alınma hikayedeki, tüm kadınların kusurlu olduğunu düşünüp onlara örnek olmak üzere kusursuz bir kadın heykeli yapmaya girişen, sonra da ona aşık olan heykeltraş Pygmalion, Henry higgins karakterinde yansıtılmıştır. Prof.Higgins orta yaşlı, biraz huysuz ve snob bir fonetik bilimcidir, kimsenin İngilizceyi düzgün konuşmadığından sürekli yakınmaktadır. Londra’nın salaş, serseri yatağı mekanlarından birinde gece vakti dolaşırken gördüğü çiçekçi kız Eliza Doolittle’ın başta konuşması olmak üzere her şeyini çok acımasız bir şekilde eleştirir ve kızcağızı fena halde aşağılar.Birkaç gün sonra, Eliza, kendince en cici ve temiz giysilerini giymiş olarak, elinde de yeterli olduğunu düşündüğü bir miktar para ile profesörün kapısını çalıp, diksiyon dersi almak ve kibar bir hanım olmak istediğini, bunun bedelini ödeyecek parası olduğunu söyler. Profesor önce bunu ciddiye almasa da, kankası albayın da teşvikiyle, Eliza'dan düzgün ingilizce konuşan, mükemmel bir lady yaratma işine girişir. Epey zor olur ama, filmin sonunda sadece bunu başarmakla kalmaz, rakipsiz bir şarlatan avcısı olduğunu iddia eden ve aristokratların bulunduğu bilumum mekanlarda sürekli boy gösteren sevimsiz bir Macar’a Eliza’yı bir prenses olarak yutturmayı bile başarır.
????İşte Kıbrıs ile ilgili ünlülerin söylediği güzel sözler: “Kıbrıs’ı seven, insanlığı sever.” (Mahatma Gandhi)-“Kıbrıs, bir medeniyetin beşiğidir.” (Oğuz Atay)-“Kıbrıs’ın tarihi, bir savaş ve barış tarihidir.” (William Shakespeare)-“Kıbrıs’ın kültürü, birçok farklı kültürün sentezidir.” (Lawrence Durrell)-“Kıbrıs’ın insanları, misafirperver ve sıcakkanlıdır.” (Mark Twain)-“Kıbrıs’ın güzelliği, her köşesinde kendini gösterir.” (Ernest Hemingway)-“Kıbrıs’ın mutfağı, lezzetli ve çeşitlidir.” (Leonardo da Vinci)-“Kıbrıs’ın doğası, eşsiz ve büyüleyicidir.” (Frida Kahlo)-“Kıbrıs, bir cennet adasıdır.” (Victor Hugo)

KIBRIS'IN ANIMSATTIKLARI

Kıbrıs'da Elektrik prizleri İngiliz tarzı üç girişli ve adaptör gerekli.
Trafik soldan akıyor. Direksiyon sağ tarafta
Para birimi olarak da Euro’dan ziyade Sterlin kullanılıyor.
Kumarhaneler serbest, bu nedenle otellerin neredeyse tamamında otele girer girmez sizi kumarhaneler karşılıyor.
Parfüm, kozmetik Türkiye’ye göre daha ucuz.

KIBRIS MUTFAĞINDAN ENSTANTANELER

MOLEHİYA
Molehiya, Kıbrıs Türk mutfağında, özel olarak yetiştirilen Molehiya bitkisinin yaprakları ile yapılan bir yemek çeşididir. Yazın kurutulup bir müddet saklandıktan sonra sonra kuzu eti veya tavuk etiyle pişirilen Molehiya, servisi çukur tabakta pilav ve turşuyla yapılan lezzetli bir yemektir. Molehiya otunun kurutulmuş haldeki kokusu kına otuna benzemektedir. Molehiya Kuzey Kıbrıs'ın meşhur yemeklerinden biri olarak bilinse de Arap kökenli bir yemektir.
ŞEFTALİ KEBABI
Şeftali kebabı, Kıbrıs'a özgü bir yemektir.Koyun veya keçinin "gömlek" de denilen yağlı iç zarının kıyma, soğan ve maydanoz ile doldurulup, dolma biçiminde sarılmak suretiyle, şişte veya veya ızgarada pişirilmesi şeklinde yapılan bir kebap çeşididir. Pişirirken zardaki yağ erir, zarın kalanı kuruyup kızarır, yerken bu kısım soyulup kenara koyulur. Zar, dolma içini ızgara ateşinin yakıcı ateşinden korur, bu yüzden sindirim sistemini bu aşırı sıcağın sebep olduğu kansere yol açabilen şeylerden epeyce korumuş olur.
HELLİM PEYNİRİ
Hellim;Kıbrıs kökenli, sık dokulu, sarımsı beyaz renkte taze bir peynirdir.Genelde ızgara ya da yağsız tavada kızartıldıktan sonra yenir.Ayrıca, hellim Kıbrıs ve Kuzey Kıbrıs'ın önemli bir ihraç kalemidir.
Hellimin içinde başta keçi sütü olmak üzere süt,tuz ve bazen de nane bulunur. İçerisindeki süt, keçi, koyun veya inek sütü olabilir. Bunların içinde keçi ve koyun sütlerinden yapılanları daha dayanıklı ve lezzetlidir, bunlar bir yıl kadar dayanabilir. İnek sütünden yapılan hellim ise birkaç ay içinde bozulur ve daha az lezzetlidir.Bazen, bu üç farklı hayvanın sütü karışıtırılarak hellim yapımında kullanılır.
BAF SAKIZI
Baf Sakızı,Çitlembik ağacının reçinesinden yapılan Kıbrıs'a özgü bir Ciklet olup,sarımsı beyaz renkte ve oldukça serttir.
PİROHU
Kııbrıs Türklerine has bir yemek çeşidi.Hellim veya nor peyniri kullanılarak yapılan bu mantı-böreğin
Türkiyedeki mantıdan tek farkı içinde kıyma yerine peynir veya patates konulması.
KOLOKAS
Kolakas, gölevez olarak da adlandırılır, patates ve yer elması ailesinden gelen suyu çok seven bir bitki.Özellikle tavuk veya kuzu eti ile yahni şeklinde pişirilen Kolakas, Kıbrıs Mutfağının en lezzetli yemeklerindendir.
BABUTSA
Babutsa, Hint inciri ya da dikenli incir diye de bilinen, inanılmaz güzel görünümlü, az şekerli, çekirdekleriyle Çarkıfelek meyvesini hatırlatan, bir çeşit kaktüsün meyvesi. Babutsa meyvesinden reçel ve şerbet yapılır.Ayrıca meyve olarak tüketildiği gibi salatalarda da kullanılabilir.
CEVİZ MACUNU
Türk kahvesi yanında ikram edilen, Kıbrıs'ın ritüellerinden biri olan Ceviz Macunu Tatlısı şöyle yapılır: Taze ceviz meyvası kabukları sorulduktan sonra acılığının giderilmesi için 6-7 gün suda bekletildikten sonra içine karanfil ve badem konarak kaynatılır. Kaynamadan sonra şeker ilâve edilir.Genellikle kahve içildikten sonra servis edilir.
ZİVANİYA
Kıbrıs’ın geleneksel içkisi üzümden yapılır. İtalyan’ların “GRAPPA” dediği bu İçki şöyle anlatılır:
"Çok eskilerde yaz aylarında köylerde akşam üzeri işinden evine gelen adam banyosunu yapar ve atleti ile kapı önüne otururmuş.Önünde de bir sandalye. Üzerinde de peşkiri ve peşkirin üzerinde de Zivaniya bodirisi. Mezesi de ya Garavolli veya sucuk, köfter veya incir. Yani tatlımsı yiyecekler. Akşam serininde bodrisindeki 55-60 derecelik üzümden yapılmış zivaniyasını yudumlar, mahalleden gelip geçenleri izler ve sohbet edermiş. "
Alkol derecesi yüksek olan Zivaniya
bu gün Kıbrıs Mutfağının en önemli içeceklerinden biri.
LEFKARA İŞİ NAKIŞ
Lefkara Nakşı (ya da Lefkaritika) Kıbrıs'ta Venedik döneminde Venedik asilzadelerinin tatil yeri olarak Larnaka-Limasol arasında bulunan denize yakın fakat dağların ve yeşilin arasında saklı bulunan Lefkara köyüne sık sık geliyorladı. Bu dönem zarfında Venedik asilzadelerin getirdiği dantel ile yerli halkın nakışının birbirinden etkilenmesinden Lefkara işi ortaya çıkmış.Toplum yaşamı içinde bulunan geometrik ve tarihi motifler Lefkara Nakşına karakter verdi. Kıbrıs'a özgü olan nakış farklı motifler yer alırken, sadece beyaz ve yeşil (ekru) olan iki renk ip ile hayat buldu.
O yıllardan itibaren kadınlar tarafından üretilen bu iş erkekler tarafından yurt dışına pazarlanır ve dünyaca bilinen bir marka olur. 14 üncü yüzyılda Kıbrıs adasını ziyaret eden Leonardo da Vinci; Lefkara işi masa örtüsünden alır. Bu örtüyü daha sonra Milano Katedraline hediye eder. Aynı zamanda "Son Akşam Yemeği" tablosundaki nakış da bu örtüden esinlenir.Günümüzde Lefkara işi motifleri bulunan nakışlar; önemli bir turistik obje olarak vitrinlerde yer almaktadır.
KIBRIS EŞEĞİ
Kıbrıs'ta asırlarca çok önemli rol oynamış taşıt hayvanı.Rum kesiminde sütünün besin değerinin çok yüksek olduğu, inek ve koyun sütünden daha az yağlı olduğu söylenir. "Eşek hoşaftan ne anlasın" deyimi " Maydonoz yemeyi eşek ne bilsin" şeklinde söylenir.
Kıbrıs Eşeğinin diğer bir özelliği de yapı olarak diğer eşeklerden daha iri olmasıdır.O yüzden "Eşeğin büyüğü " lafı yerine Kıbrıs'ta" Kıbrıs Eşeği " şeklinde hakaret edici cümle olarak kullanılır.
Karpaz'da serbest olarak dolaşanları eskiden beri dini inanclarina göre Kıbrıslı Rumların Apostolos Andreas Manastırı ziyaretleri sırasında adak olarak azat ettikleri hayvanlardır

PEKCAN TÜRKEŞ’İN YAZDIĞI VE OYNADIĞI “KIBRIS MÜCAHİDESİ FATMA KADIN” TİYATRO OYUNU

Bugün Kıbrıs'dan ayrılma vakti geldi.Aklım maziye takıldı:
42 yıl önceki 20 Temmuz 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı'na.Bu tarihte Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Kıbrıs'ta başlattığı Barış Harekâtını başlatmıştı.Bendeniz de o tarihte TSK'de asteğmen olarak Askerlik görevimi ifa ederken bir Oyun yazdım: KIBRIS MÜCAHİDESİ FATMA KADIN.Sözü geçen oyun Erciş Garnizon Tiyatrosu tarafından Kara Kuvvetleri Vakfı yararına Doğu ve Güney Doğuda birçok illerde temsiller verdi .Bu oyun;KIBRIS BAYRAK RADYOSU'nda da Radyofonik Oyun olarak yayınlanmıştı. Daha sonra Editörlüğünü Nurten Çıkılı’nın yaptığı bu oyun tiyatro kitabı olarak DOĞAN HASTANESİ sponsorluğunda Bizim Kitaplar tarafından yayınlandı. 1974 yılındaki temsillerde Mücahide Fatma Kadın'ı da ben canlandırmıştım. Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer!